اقدامات ضروری در زمان آتش‌سوزی

آتش‌سوزی یکی از حوادث ناگوار و پیش‌بینی‌نشده‌ای است که می‌تواند در عرض چند دقیقه جان انسان‌ها را به خطر بیندازد و خسارات جبران‌ناپذیری به بار آورد. آمادگی و دانستن اقدامات ضروری هنگام وقوع آتش‌سوزی می‌تواند تفاوت میان زندگی و مرگ باشد. در این مقاله، به مهم‌ترین اقدامات قبل، حین و بعد از آتش‌سوزی می‌پردازیم تا در مواقع بحرانی بتوانید با آرامش و آگاهی عمل کنید.

آمادگی قبل از وقوع آتش‌سوزی

آمادگی قبل از آتش‌سوزی مهم‌ترین گام برای کاهش خطرات آن است. رعایت نکات ایمنی می‌تواند احتمال وقوع آتش را کاهش دهد و در صورت بروز حادثه، فرصت کافی برای واکنش فراهم آورد.

الف) نصب تجهیزات ایمنی

• نصب کپسول آتش‌نشانی در مکان‌های مناسب مانند آشپزخانه، پارکینگ و انبار.
• نصب دتکتور دود در اتاق‌ها و راهروها برای هشدار سریع.
• بررسی دوره‌ای سلامت این تجهیزات و تعویض باتری‌ها یا شارژ کپسول‌ها.

ب) آموزش اعضای خانواده یا کارمندان

• آموزش استفاده صحیح از کپسول آتش‌نشانی.
• آموزش روش‌های اطفای حریق‌های مختلف (چربی، برق، مواد شیمیایی).
• برگزاری مانور خروج اضطراری و شبیه‌سازی آتش‌سوزی.

ج) تهیه نقشه خروج اضطراری

• مشخص کردن مسیرهای امن خروج از ساختمان.
• تعیین محل تجمع پس از خروج برای شمارش افراد.
• قراردادن کلیدهای اضطراری در جای مشخص و قابل دسترس.

اقدامات حین آتش‌سوزی

در لحظه وقوع آتش‌سوزی، آرامش و سرعت عمل نقش کلیدی دارند. در ادامه، به اقدامات لازم در چنین شرایطی اشاره می‌شود:

الف) حفظ خونسردی

• اولین و مهم‌ترین اقدام حفظ آرامش است. ترس و وحشت می‌تواند باعث تصمیم‌گیری‌های نادرست شود.

ب) اطلاع‌رسانی به دیگران

• فریاد زدن یا استفاده از آژیر هشدار برای اطلاع سایرین.
• تماس با آتش‌نشانی (شماره ۱۲۵ در ایران) و اطلاع دقیق از محل حادثه.

ج) استفاده از تجهیزات اطفای حریق

• در صورتی‌که آتش در مراحل اولیه باشد و خطرناک نباشد، می‌توان با کپسول مناسب آن را خاموش کرد.
• توجه: هر نوع آتش‌سوزی روش خاص خود را دارد. مثلاً آتش‌سوزی روغن با آب خاموش نمی‌شود و خطر انفجار دارد.

د) خروج سریع و ایمن

• استفاده از مسیرهای تعیین‌شده خروج اضطراری.
• نزدیک نگه‌داشتن بدن به سطح زمین، زیرا دود و گازهای سمی به سمت بالا حرکت می‌کنند.
• اگر در اتاقی گیر کرده‌اید، درب را لمس کنید. اگر داغ است، آن را باز نکنید.
• از پتو یا حوله خیس برای پوشاندن دهان و بینی استفاده کنید تا دود کمتری تنفس کنید.
• در صورتی که لباس آتش گرفت، توقف کنید، روی زمین بیفتید و غلت بزنید.

هـ) عدم استفاده از آسانسور

• در زمان آتش‌سوزی از آسانسور استفاده نکنید؛ زیرا ممکن است قطع برق یا گیر کردن آسانسور باعث گرفتار شدن شود.

اقدامات بعد از آتش‌سوزی

پس از مهار آتش، باید اقدامات ایمنی و مراقبتی انجام شود تا از خطرات ثانویه جلوگیری شود.

الف) بررسی وضعیت جسمی

• بررسی اعضای خانواده یا افراد حاضر برای آسیب دیدگی، سوختگی یا استنشاق دود.
• مراجعه به اورژانس در صورت نیاز (مانند علائم تنگی نفس، سوختگی شدید یا بیهوشی).

ب) عدم بازگشت به محل حادثه

• تا زمانی‌که آتش‌نشانی اجازه نداده، به محل بازنگردید. ممکن است ساختار ساختمان آسیب‌دیده یا دود سمی در فضا باقی مانده باشد.

ج) ثبت خسارات و اطلاع‌رسانی

• عکس‌برداری از خسارات جهت ارائه به بیمه.
• اطلاع به شرکت بیمه برای ثبت و پیگیری جبران خسارت.
• تماس با متخصصین برای بررسی وضعیت برق‌کشی و ساختار بنا.

د) مراقبت‌های روانی

• آتش‌سوزی تجربه‌ای تلخ و گاه تروماتیک است. صحبت با روانشناس و مشاور می‌تواند به بازیابی سلامت روان افراد کمک کند.

نکات تکمیلی برای گروه‌های خاص

الف) کودکان

• آموزش کودکان به شیوه ساده در مورد آتش‌سوزی و راه‌های فرار.
• تمرین بازی‌گونه با آن‌ها برای خروج اضطراری.

ب) سالمندان و افراد کم‌توان

• فراهم کردن تجهیزات کمکی مانند عصا یا ویلچر در نزدیکی محل خواب.
• اختصاص دادن شخصی برای کمک در مواقع اضطراری.

ج) حیوانات خانگی

• تعیین محل امن برای حیوانات و تمرین با آن‌ها در شرایط اضطراری.
• قرار دادن قلاده و مدارک شناسایی آن‌ها در دسترس.

نتیجه‌گیری

آتش‌سوزی می‌تواند در هر زمان و مکان رخ دهد، اما با آمادگی کافی، تجهیزات مناسب، آموزش و تمرین، می‌توان خطرات آن را به حداقل رساند. مهم‌ترین عامل نجات در زمان آتش‌سوزی، آگاهی و سرعت عمل است. توصیه می‌شود همواره تجهیزات ایمنی در دسترس باشند، مسیرهای خروج بررسی شوند و آموزش‌های لازم به تمام اعضای خانواده یا کارکنان داده شود.

ایمنی، یک انتخاب نیست؛ یک ضرورت است. با رعایت اصول ایمنی و آماده بودن برای شرایط اضطراری، می‌توانیم از جان و مال خود و دیگران محافظت کنیم.