نحوه انتخاب میزان مقاومت در برابر حریق بازشو

یکی از راهکارهای موثر در حفظ جان انسان‌ها زون‌بندی حریق مجموعه است. این موضوع که در ابتدای طراحی پروژه می‌بایست در نظر گرفته شود به عنوان یکی از راهکارهای غیرعامل (Passive) تلقی می‌گردد که توسط معمار پروژه و مشاور حریق مجموعه می‌بایست طراحی گردد و جزء اولین المان‌های موثر در استراتژی حریق مجموعه به شمار می‌آید.

نحوه انتخاب میزان مقاومت در برابر حریق بازشو

یکی از مهم‌ترین عوامل در این راستا، انتخاب درست درب‌های مجموعه است چرا که درب‌ها به عنوان بازشوهای افقی می‌توانند در محدودسازی حریق و کنترل آن موثر باشند. به همین جهت انتخاب درست نوع درب به عنوان یک راهکار غیرعامل (Passive) می‌تواند در استراتژی حریق نقش مهمی را ایفا نماید. میزان درجه مقاومت بازشوها در برابر حریق می‌بایست مطابق جدول زیر انتخاب گردند:

درجه‌بندی محافظت بازشوها در برابر آتش 

آشنایی با درهای مقاوم در برابر حریق

با توجه به افزایش ساخت و ساز و تراکم جمعیت، رعایت ضوابط ایمنی در ساختمان‌ها به منظور حفاظت از جان و مال شهروندان در برابر حریق و حوادث امری ضروری است. این امر شامل رعایت ضوابط در فاز طراحی، استفاده از مصالح و تجهیزات استاندارد و مورد تایید می‌شود که نقش مهمی در تأمین اهداف ایمنی ایفا می‌کند.
در این راستا، سازمان آتش‌نشانی تهران بر اساس ابهامات موجود و نیاز به شناسایی تجهیزات، خود را ملزم به راهنمایی بیشتر مالکین، سازندگان و متولیان می‌داند و به همین دلیل اقدام به تدوین راهنمای خرید درهای مقاوم در برابر حریق نموده است.
درهای مقاوم در برابر حریق به عنوان بخشی از راه‌های خروج در ساختمان‌ها عمل می‌کنند و با درهای ضد سرقت و سایر درها تفاوت‌های عملکردی دارند. به طور کلی، درها وظایف متنوعی دارند که شامل موارد زیر است:

• دسترسی و ارتباط: ارتباط فضاهای داخلی و خارجی
• عبور نور و تبادل هوا
• مقاومت و پایداری
• ایمنی و امنیت
• عایق حرارتی و صوتی

درهای مقاوم در برابر حریق، علاوه بر مقاومت خود، دارای چهارچوب و یراق‌آلاتی هستند که در برابر حرارت مقاومند. این درها با جداسازی فضاها به عنوان دودبند عمل کرده و از گسترش حریق و محصولات ناشی از آن جلوگیری می‌کنند. این درها باید دارای مقاومت کافی مطابق با ساختار جانبی خود باشند. نقش آن‌ها در افزایش ایمنی مردم، کاهش خسارت‌های ناشی از آتش‌سوزی و تسهیل در فرار افراد در هنگام حریق بسیار حائز اهمیت است.
استفاده از درهای مقاوم در برابر حریق در مکان‌های مختلفی نظیر پلکان مجتمع‌های مسکونی و تجاری، ادارات، ورزشگاه‌ها، پالایشگاه‌ها، نیروگاه‌ها، راهروهای بیمارستان‌ها، سالن‌های همایش، فضاهای تجمعی، فرودگاه‌ها، فضاهای امن، لابی آسانسورها، اتاق تاسیسات و موتورخانه، اتاق پمپ آتش‌نشانی، انبارها و به طور کلی تمامی مکان‌هایی که احتمال وقوع حریق و گسترش آن وجود دارد، ضروری است.

جنس درهای مقاوم در برابر حریق

درهای مقاوم در برابر حریق عموماً با لایه بیرونی از جنس آهن یا فولاد ساخته می‌شوند. برای ساختار داخلی این درها، از مواد مختلفی استفاده می‌شود که شامل پشم سنگ، شبکه مشبک هانی‌کامب، صفحه پر لایت، ورق پلی‌استایرن و یا صفحه فیبر سرامیک است.
این درها می‌توانند به صورت تک لنگه یا دو لنگه، به صورت لولایی یا کشویی ساخته شوند و بسته به محل کاربرد، ویژگی‌های متفاوتی دارند.

میزان مقاومت در برابر حریق

مقاومت در برابر حریق درهای مقاوم به زمان بستگی دارد و می‌تواند از ۲۰ دقیقه تا ۲۴۰ دقیقه یا بیشتر باشد. برای تعیین میزان مقاومت مناسب این درها مطابق با محل و نوع فضا، می‌توان به مبحث سوم مقررات ملی ساختمان ویرایش ۱۳۹۵ مراجعه کرد.

اجزای درهای مقاوم در برابر حریق

1. خود بسته شو:
   این نوع درها مجهز به سیستمی هستند که بعد از باز شدن، به طور خودکار بسته می‌شوند. این سیستم به وسیله‌ای مکانیکی تأیید شده نصب می‌شود تا اطمینان حاصل شود در به درستی بسته می‌شود.
2. خودکار بسته شو:
   در این نوع درها، سیستم‌هایی وجود دارد که در برابر محصولات احتراق واکنش نشان داده و به طور خودکار فعال می‌شوند بدون نیاز به دخالت انسان.
3. دستگیره آنتی پنیک:
   برای تسهیل باز شدن درها در مواقع اضطراری، دستگیره‌های آنتی پنیک نصب می‌شود که به سرعت امکان خروج را فراهم می‌آورد. این دستگیره‌ها ممکن است با مکانیزم‌های مختلفی تولید و نصب شوند.

اجزای دیگر:

• دستگیره و قفل
• لولا و اتصالات
• چهارچوب
• نوار پف‌شونده (دودبند)
• نوار دودبند در هنگام حریق پف کرده و از انتقال دود و محصولات ناشی از حریق جلوگیری می‌کند. این نوار نباید بسوزد یا شعله‌ور شود.

نکات خرید درهای مقاوم در برابر حریق

سازمان آتش‌نشانی تهران پس از دریافت درخواست از شرکت‌های تولیدکننده درهای مقاوم، مدارک و مستندات آن‌ها را بررسی کرده و از کارخانه بازدید می‌کند. پس از تأیید صلاحیت، شرکت‌ها در لیست تجهیزات مورد تأیید سازمان قرار می‌گیرند.
مهم است که مالکین و کارفرمایان ابتدا به لیست شرکت‌های تأیید شده در سایت سازمان آتش‌نشانی مراجعه کرده و سپس برای خرید درهای مقاوم اقدام کنند. از تبلیغات غیررسمی در فضای مجازی و سایت‌ها که ممکن است اطلاعات نادرست ارائه دهند، خودداری کنند.

نکات نصب درهای مقاوم در برابر حریق

1. وجود سوراخ یا شکاف در سطوح در یا قاب آن مجاز نیست.
2. درهای دارای دریچه دید باید بدون شیشه شکسته یا ترک‌دار باشند.
3. یراق‌آلات باید بدون زنگ‌زدگی و آسیب ظاهری بوده و به راحتی عمل کنند.
4. خوردگی، زنگ‌زدگی، تاب‌خوردگی و شکستگی در درهای مقاوم مجاز نیست.
5. نوار دودبند باید به درستی نصب شده و از سوختن یا شعله‌ور شدن جلوگیری کند.
6. هنگام نصب درها، باید فاصله و بازشو به نحوی تنظیم شود که مسیر خروج کاهش نیابد.
7. سیستم یراق‌آلات، از جمله خود بسته شو و خودکار بسته شو، باید طبق گزارش آزمایشگاهی نصب شود.
8. تابلوهای راهنما باید به درستی نصب شوند.
9. پلاک‌های تأیید شده باید بر روی چهارچوب و لنگه در نصب شود.
10. تمامی درها باید دارای پلاک تأیید شده از مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی باشند.
11. چهارچوب درها باید با ۳ شاخک به اندازه حدود ۲۵ سانتی‌متر از هر طرف در دیوار نصب شود و پشت آن‌ها با مصالح پر شود.
12. برای دریافت گواهی اصالت کالا، تمامی اطلاعات مندرج در گواهینامه باید تایپ شده، به امضاء و مهر شرکت، مهندس فنی و مالک پروژه برسد.

سخن آخر

انتخاب صحیح میزان مقاومت در برابر حریق برای بازشوها، به ویژه درب‌ها، یکی از جنبه‌های حیاتی در طراحی استراتژی‌های ایمنی ساختمان است. درب‌ها به عنوان عناصر کلیدی در زون‌بندی حریق، نقش بسیار مهمی در محدودسازی و کنترل آتش ایفا می‌کنند. در نتیجه، باید با توجه به درجه الزامی مقاومت در برابر حریق دیوارها و موانع آتش در مجموعه، درب‌های مناسب انتخاب شوند.
این انتخاب بر اساس نیاز به تأمین زمان کافی برای ایمنی و تخلیه افراد و همچنین جلوگیری از گسترش حریق به بخش‌های دیگر ساختمان صورت می‌گیرد. استفاده از اطلاعات جدول مقاومت در برابر حریق برای هر نوع بازشو و دیوار، کمک می‌کند تا تصمیمات دقیقی برای انتخاب درب‌ها اتخاذ شود و ایمنی ساختمان به بهترین شکل ممکن تضمین گردد.

سوالات متداول