سرویس و نگهداری سیستم اعلام حریق و چک لیست آن چیست و چگونه است؟

سیستم اعلام حریق یکی از تجهیزات حیاتی برای ایمنی ساختمان‌ها در برابر حریق محسوب می‌شود. این سیستم‌ها با تشخیص مواد دودزا، گازهای خطرناک یا شعله، هشدار اولیه را به ساکنان و مراکز مربوطه منتقل می‌کنند و از جمله اقدامات حفاظتی اولیه در برابر آتش به شمار می‌روند. 
سرویس و نگهداری سیستم اعلام حریق می‌تواند توسط شرکت‌های تخصصی یا افراد آموزش‌دیده انجام شود. این نگهداری شامل بازرسی دوره‌ای، تست عملکرد، و تعمیرات لازم است تا عملکرد بهینه و مطمئن سیستم در شرایط اضطراری تضمین شود. به عنوان یک قانون برای پیشگیری، قوانین مشخصی برای نگهداری و تست سالانه‌ی این سیستم‌ها وجود دارد که از عملکرد صحیح و موثر آنها اطمینان حاصل شود.

تست سیستم اعلام حریق

سیستم‌های اعلام حریق انواع مختلفی دارند که از جمله آنها می‌توان به سیستم اعلام حریق آدرس‌پذیر و اعلام حریق متعارف اشاره کرد. این سیستم‌ها از تجهیزاتی مانند دتکتورهای دودی و حرارتی تشکیل شده‌اند که در مراحل اولیه برای مثال جهت اطفا حریق اتاق سرور، خطر را تشخیص می‌دهند و به مراکز اعلام حریق اطلاعات دقیقی درباره موقعیت وقوع حریق ارسال می‌کنند. مراحل آزمایش دتکتور دود و آلارم آتش‌سوزی در ادامه بیان شده است.
 مرحله اول: حتما به اعضای خانواده یا همکاران خود در محل کار اعلام کنید که قصد آزمایش سیستم اعلام حریق را دارید. دتکتورهای دود دارای زنگ هشدار شدیدی هستند که می‌تواند افراد را ترسانده و نگران کند، بنابراین باید به همه اطلاع دهید تا از ایجاد ترس‌ جلوگیری شود.
مرحله دوم: یکی از اعضای خانواده را در نقطه دورتر نسبت به دستگاه قرار دهید تا اطمینان حاصل کنید که زنگ هشدار را در تمامی نقاط خانه می‌شنود. اگر صدای زنگ هشدار در برخی از نقاط با صدای کم شنیده می‌شود، ممکن است نیاز به نصب دتکتورهای اضافی باشد.
مرحله سوم: دکمه تست را بر روی دتکتور دود فشار دهید و نگه دارید. زمانی که دکمه فشار داده می‌شود، باید یک آژیر بلند و قوی از دتکتور دود شنیده شود. می‌توانید همچنین با استفاده از اسپری دود یا کبریت تست کنید که آیا دتکتور به درستی به دود و حرارت واکنش نشان می‌دهد یا خیر؟
اگر صدای آژیر ضعیف است یا به هیچ وجه صدایی ندارد، ابتدا باتری‌ها را چک کنید و در صورت لزوم آن‌ها را تعویض کنید. اگر بیش از شش ماه از آخرین تعویض باتری‌ها گذشته است، بدون توجه به نتیجه آزمایش، باتری‌ها را تعویض کنید و دوباره آن‌ها را تست کنید. همچنین اطمینان حاصل کنید که دستگاه از گرد و غبار یا مواد دیگری پاک است، زیرا حتی در صورت قرار دادن باتری‌های جدید، وجود آن‌ها می‌تواند عملکرد دتکتور دود را مختل کند.

چک لیست سرویس و نگهداری سیستم اعلام حریق

در چک لیست سرویس و نگهداری سیستم اعلام حریق با توجه به استانداردهای موجود، معمولا موارد زیر گنجانده می‌شود:

1.   بررسی روزانه عملکرد صحیح سیستم اعلام حریق و ثبت هرگونه مشکل یا نقص
2. آزمایش هفتگی حداقل یک منطقه از سیستم (برای سیستم های با بیش از 13 منطقه)
3.  تهیه گزارش هفتگی از نقص ها و ارائه به مسئول مربوطه
4.  بررسی هفتگی قطع شدن صدای زنگ هشدار یا سیگنال های انتقال
5.  بررسی چهارماهه حضور هرگونه مانع در اطراف آشکارسازها
6.   بررسی و تعویض باتری¬ها و اتصالات هر سه ماه یکبار
7.    بازرسی سالانه اتصالات و تجهیزات کابل و تأیید ایمنی و سلامت آنها
8.  انجام بازرسی سالانه کامل توسط فرد صالح، شامل بررسی عملکرد آشکارسازها

این چک لیست استاندارد به منظور اطمینان از عملکرد مناسب و طول عمر سیستم اعلام حریق طراحی شده است.

مزایای مهم برای تعمیر و نگهداری سیستم های اعلام حریق

سیستم‌های اعلام حریق به عنوان سپر دفاعی ساختمان‌ها در برابر فاجعه آتش‌سوزی عمل می‌کنند و نقشی حیاتی در محافظت از جان انسان‌ها و اموال ایفا می‌کنند. این سیستم‌ها با تشخیص دود و علائم آتش‌سوزی در مراحل اولیه، به ساکنین فرصت کافی برای تخلیه امن ساختمان را می‌دهند.
با این حال، کارایی این سیستم‌های حیاتی به طور کامل به برنامه‌های منظم بازرسی و نگهداری وابسته است. غفلت از سرویس و نگهداری این سیستم‌ها می‌تواند عواقب ناگوار و جبران‌ناپذیری به دنبال داشته باشد، از جمله:

•    افزایش خطر جانی و مالی: بدون عملکرد صحیح سیستم اعلام حریق، ساکنین ممکن است از وقوع آتش‌سوزی آگاه نشوند و در معرض دود سمی و خطر مرگ قرار بگیرند. همچنین، گسترش آتش‌سوزی بدون هشدار به موقع، می‌تواند منجر به خسارات مالی هنگفتی به ساختمان و اموال افراد شود.
•    ایجاد حس ناامنی و اضطراب: عدم اطمینان از عملکرد سیستم اعلام حریق، می‌تواند حس ناامنی و اضطراب دائمی را در بین ساکنین ساختمان ایجاد کند و آرامش خاطر آنها را به مخاطره اندازد.
•     هزینه‌های اضافی: خرابی و نقص سیستم اعلام حریق در اثر عدم سرویس و نگهداری، نه تنها می‌تواند جان و اموال را به خطر اندازد، بلکه منجر به صرف هزینه‌های گزاف برای تعمیرات، جایگزینی تجهیزات و جبران خسارات ناشی از آتش‌سوزی خواهد شد.

عوامل متعددی می‌توانند بر عملکرد سیستم‌های اعلام حریق تاثیر منفی بگذارند، از جمله:

•     جمع شدن گرد و غبار و آلودگی: انباشت گرد و غبار و آلودگی بر روی سنسورها و دتکتورها می‌تواند از عملکرد صحیح آنها جلوگیری کند و در تشخیص دود و علائم آتش‌سوزی اختلال ایجاد کند.
•   خطاهای نصب: در صورت عدم نصب صحیح سیستم اعلام حریق، ممکن است بخش‌هایی از سیستم به درستی کار نکنند و در مواقع ضروری، هشدارهای لازم را صادر نکنند.
•     دستکاری یا خرابکاری: دستکاری یا خرابکاری عمدی یا غیرعمدی در سیستم اعلام حریق می‌تواند عملکرد آن را مختل کند و از ارسال هشدارهای لازم جلوگیری کند.
•    قدیمی شدن تجهیزات: با گذشت زمان، تجهیزات سیستم‌های اعلام حریق فرسوده و کهنه می‌شوند و ممکن است کارایی خود را از دست بدهند.
•    تغییرات دما و سایر عوامل محیطی: تغییرات شدید دما، رطوبت بالا و سایر عوامل محیطی می‌توانند بر عملکرد اجزای سیستم اعلام حریق تاثیر بگذارند.
•    کار ساخت و ساز در ساختمان: فعالیت‌های ساختمانی و بازسازی در محل، می‌تواند به سیم‌کشی، دتکتورها و سایر اجزای سیستم اعلام حریق آسیب برساند و عملکرد آنها را مختل کند.

با توجه به اهمیت حیاتی سیستم‌های اعلام حریق در حفظ جان انسان‌ها، اموال و آسایش خاطر ساکنین، ضروری است که برنامه‌ای منظم برای سرویس و نگهداری این سیستم‌ها در نظر گرفته شود.

این برنامه باید شامل موارد زیر باشد:

•   بازرسی دوره‌ای: به طور منظم (معمولاً هر ماه یا سه ماه) توسط یک تکنسین متخصص، تمام اجزای سیستم اعلام حریق از جمله دتکتورها، آژیرها، پنل‌های کنترل و سیم‌کشی باید به دقت بررسی و تست شوند.
•   عیب‌یابی و تعمیرات: در صورت مشاهده هرگونه نقص یا خرابی در سیستم، باید به سرعت توسط تکنسین متخصص عیب‌یابی و رفع شود.
•   تست و کالیبراسیون: به طور دوره‌ای (معمولاً سالیانه) باید عملکرد دقیق سیستم اعلام حریق با استفاده از تجهیزات تست و کالیبراسیون مناسب، بررسی و تایید شود.
•    آموزش و اطلاع‌رسانی: ساکنین ساختمان باید در مورد نحوه عملکرد سیستم اعلام حریق، اقدامات لازم در هنگام وقوع آتش‌سوزی و اهمیت سرویس و نگهداری این سیستم‌ها آموزش ببینند.

با انجام منظم سرویس و نگهداری سیستم‌های اعلام حریق، می‌توانید از عملکرد صحیح و قابل اعتماد این سیستم‌ها در مواقع ضروری اطمینان حاصل کنید و از جان، اموال و آسایش خاطر خود و اطرافیان محافظت کنید.

نکات مهم برای نگهداری سیستم های اعلام حریق

سیستم‌های اعلام حریق به عنوان تجهیزات حیاتی در ساختمان‌ها، نقشی اساسی در حفظ جان انسان‌ها و اموال در برابر آتش‌سوزی ایفا می‌کنند. عملکرد صحیح و به موقع این سیستم‌ها در مواقع بحرانی، به تخلیه امن و سریع ساکنین و جلوگیری از گسترش آتش‌سوزی وابسته است.
با این حال، کارایی و عملکرد این سیستم‌ها به مرور زمان و در اثر عوامل مختلف می‌تواند تحت تاثیر قرار گیرد. به همین دلیل، انجام برنامه‌های منظم برای سرویس و نگهداری این سیستم‌ها از اهمیت فوق‌العاده‌ای برخوردار است.
در اینجا به برخی از نکات کلیدی در خصوص نگهداری و مراقبت از سیستم‌های اعلام حریق اشاره می‌شود:

•   بازرسی دوره‌ای: به طور منظم (معمولاً ماهانه یا سه ماهه) توسط یک تکنسین مجرب و متخصص، تمامی اجزای سیستم اعلام حریق شامل دتکتورها، آژیرها، پنل‌های کنترل و سیم‌کشی باید به دقت بررسی و تست شوند.
•   عیب‌یابی و تعمیرات: در صورت مشاهده هرگونه نقص یا خرابی در سیستم، باید به سرعت توسط تکنسین متخصص عیب‌یابی و رفع شود.
•   تست و کالیبراسیون: به طور دوره‌ای (معمولاً سالیانه) باید عملکرد دقیق سیستم اعلام حریق با استفاده از تجهیزات تست و کالیبراسیون مناسب، بررسی و تأیید شود.
•    آموزش و اطلاع‌رسانی: ساکنین ساختمان باید در مورد نحوه عملکرد سیستم اعلام حریق، اقدامات لازم در هنگام وقوع آتش‌سوزی و اهمیت سرویس و نگهداری این سیستم‌ها آموزش ببینند.
•    انتخاب پیمانکار واجد شرایط: برای انجام امور مربوط به سرویس و نگهداری، باید از یک شرکت معتبر و دارای مجوز که در این زمینه تخصص و تجربه کافی دارد، استفاده شود.
• مستندسازی: تمامی اقدامات انجام شده در خصوص سرویس و نگهداری سیستم اعلام حریق باید به طور دقیق مستندسازی شده و در محل نگهداری شود.
•   رعایت قوانین و مقررات: قوانین و مقررات مربوط به ایمنی و حفاظت در برابر آتش‌سوزی در ساختمان‌ها باید به طور کامل رعایت شده و الزامات مربوط به سرویس و نگهداری سیستم‌های اعلام حریق به درستی اجرا شود.
•   نظافت و مراقبت: دتکتورها باید به طور مرتب تمیز شده و از وجود گرد و غبار و آلودگی بر روی آنها جلوگیری شود. همچنین، سیم‌کشی سیستم باید به طور منظم بازرسی شده و از سالم بودن آنها اطمینان حاصل شود.
•   گزارش‌دهی فوری: در صورت مشاهده هرگونه مشکل یا نقص در عملکرد سیستم اعلام حریق، باید سریعاً به پیمانکار مربوطه اطلاع‌ رسانی شود تا اقدامات لازم برای رفع مشکل انجام شود.

با رعایت این نکات کلیدی و انجام برنامه‌های منظم برای سرویس و نگهداری سیستم‌های اعلام حریق، می‌توان از عملکرد صحیح و قابل اعتماد این سیستم‌ها در مواقع ضروری اطمینان حاصل کرد و از جان، اموال و آسایش خاطر ساکنین ساختمان محافظت نمود.

جمع بندی

سرویس و نگهداری مناسب سیستم¬های اعلام حریق بسیار مهم است تا از آمادگی و عملکرد صحیح آنها در زمان نیاز اطمینان حاصل شود. چک لیست سرویس و نگهداری سیستم اعلام حریق به صورت استاندارد برای این منظور شامل موارد مختلفی است.
بررسی روزانه عملکرد صحیح سیستم، آزمایش هفتگی حداقل یک منطقه (برای سیستم های بزرگ)، تهیه گزارش هفتگی از نقص ها و ارائه به مسئول مربوطه، بررسی هفتگی قطع شدن سیگنال های هشدار، بررسی چهارماهه وجود مانع در اطراف آشکارسازها، بررسی و تعویض باتری ها و اتصالات هر سه ماه یکبار، بازرسی سالانه اتصالات و تجهیزات کابل و تأیید ایمنی آنها، و در نهایت انجام بازرسی سالانه کامل توسط فرد متخصص.

شرکت بست آلارم به عنوان یکی از پیشروان در زمینه سیستم های امنیتی و اعلام حریق، این خدمات سرویس و نگهداری را به صورت تخصصی و با کیفیت بالا به مشتریان خود ارائه می‌دهد. تیم متخصص این شرکت با به کارگیری روش¬های استاندارد و به روز، اطمینان خاطر را برای مشتریان فراهم می‌کنند.

سوالات متداول

هر چند وقت یکبار باید سیستم اعلام حریق را سرویس کرد؟

به طور کلی، سرویس و نگهداری سیستم اعلام حریق باید به طور ماهانه یا سه ماهه توسط یک تکنسین متخصص انجام شود.

چه کسی باید سیستم اعلام حریق را سرویس کند؟

سرویس و نگهداری سیستم اعلام حریق باید توسط یک تکنسین مجرب و متخصص که در این زمینه آموزش دیده و دارای مجوز است، انجام شود.

هزینه سرویس و نگهداری سیستم اعلام حریق چقدر است؟
هزینه سرویس و نگهداری به عوامل مختلفی از جمله نوع سیستم، وسعت ساختمان، تعداد طبقات و ... بستگی دارد.

در صورت عدم سرویس و نگهداری سیستم اعلام حریق چه اتفاقی می‌افتد؟
عدم سرویس و نگهداری منظم سیستم اعلام حریق می‌تواند منجر به کاهش عملکرد، آلارم‌های کاذب، خرابی و عدم کارکرد صحیح سیستم در مواقع ضروری شود که خطرات جانی و مالی زیادی را به دنبال خواهد داشت.